“Chưa ăn chi mô, chưa biết mô tê răng. Ăn rồi mới biết ngon hơn răng mô!”. Nghe câu nói nớ là biết ngay người xứ Nghệ chất phác, thật thà đến cỡ mô rồi. Phong tục tập quán Nghệ An hổng chỉ nằm ở miếng ngon, chén say mô mà còn ở cách diễn đạt dung dị, mộc mạc mà đằm thắm nghĩa tình nữa đó.
Giọng Nói Xứ Nghệ – “Nghe Là Thấy Thương, Thấy Nhớ”
Giọng Nghệ An đặc trưng với âm thanh trầm và ấm, cách nhả chữ đều đều, vang rền mà nghe riết thấy thân thương.
- Âm “tr” đầu câu thường phát âm thành “ch”: Ví dụ: “trời ơi” thành “chời ơi”, “trăng sáng” thành “chăng sáng”…
- Âm “i” cuối câu thường phát âm thành “ê”: Ví dụ: “ăn đi” thành “ăn đê”, “nhìn đi” thành “nhìn đê”…
- Lời nói thường có từ “mô”, “răng”, “nớ”, “chứ”: Ví dụ: “Cái nớ là cái chi mô?”, “Răng mi hấn chửa về?”…
Nghe người xứ Nghệ nói chuyện, ta như thấy được cả ruộng đồng mênh mông, con sông Lam hiền hòa. Giọng nói ấy chất chứa tình người, tình đất, nghe một lần là nhớ mãi không quên.
Từ Ngữ Địa Phương – “Muối Mặn Gừng Cay”
Hồn cốt của phong tục tập quán xứ Nghệ còn nằm ở những từ ngữ địa phương độc đáo:
- “Chộ”: Thấy. Ví dụ: “Hôm ni mi chộ chi mô lạ hông?”.
- “Mộ”: Một. Ví dụ: “Choa xin mộ ít muối”.
- “Hấn”: Anh ấy, cô ấy, nó. Ví dụ: “Hấn đi mô rồi?”.
- “Tui – Mi”: Tôi – mày (cách xưng hô thân mật). Ví dụ: “Tui với mi cùng đi chớ?”.
- “Đọi”: Bát. Ví dụ: “Choa xin mộ đọi cơm”.
Từ ngữ địa phương Nghệ An tuy mộc mạc nhưng lại rất giàu hình ảnh và ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu ngầm, thể hiện sự sáng tạo trong cách diễn đạt của người dân nơi đây.
Câu Ca Dao, Tục Ngữ – “Lời Xưa Vẫn Còn Vẹn Nguyên”
Phong tục tập quán Nghệ An in đậm trong từng câu ca dao, tục ngữ:
- “Yêu nhau cau sáu bổ ba, Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.” (Nói về tình yêu đôi lứa)
- “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài, Dẫu no đói cũng phải gai mâm đồng.” (Nói về lòng tự trọng)
- “Ai về nhắn với nậu nguồn, Mười năm nhớ nước, nhớ nguồn nhớ quê.” (Nói về lòng yêu quê hương)
Ngẫm nghĩ về những câu ca dao, tục ngữ ấy, ta hiểu thêm về nếp sống, đạo lý của người xứ Nghệ: trọng tình nghĩa, sống thủy chung, luôn nhớ về cội nguồn.
Lễ Hội Truyền Thống – Nơi Gìn Giữ Hồn Thiêng Đất Việt
Cách diễn đạt về phong tục tập quán Nghệ An còn được thể hiện rõ nét qua các lễ hội truyền thống:
- Lễ hội Đền Cuông: Tưởng nhớ công ơn của An Dương Vương, thể hiện tinh thần thượng võ, quật cường của người dân xứ Nghệ.
- Lễ hội Cầu Ngư: Cầu cho mưa thuận gió hòa, ngư dân ra khơi đánh bắt được nhiều tôm cá.
- Lễ hội Tháp Cánh Tiên: Tưởng nhớ công đức của Sáu Bà, thể hiện tấm lòng biết ơn, uống nước nhớ nguồn.
Mỗi lễ hội đều mang đậm bản sắc văn hóa riêng, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Kết Luận – “Nghệ An Quê Choa”
Cách diễn đạt về phong tục tập quán xứ Nghệ chân chất, mộc mạc như chính con người nơi đây. Du khách đến với Nghệ An, hãy thử một lần hòa mình vào không khí lễ hội, thưởng thức ẩm thực và lắng nghe giọng nói, lời ăn tiếng nói của người dân nơi đây để cảm nhận sâu sắc hơn về nền văn hóa đặc sắc này.
Bạn đã từng trải nghiệm văn hóa Nghệ An chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn với chúng tôi nhé!