Sự Thay Đổi Giọng Nghệ An Theo Thế Hệ: Khi “Nác Lã” Gặp Gỡ “Giọng Chiêng”

“Tau mô tê răng mà mi chộ mô nghe tau nói rứa hè?”. Nếu bạn hiểu câu nói này nghĩa là gì thì xin chúc mừng, bạn đã từng tiếp xúc với âm hưởng đặc biệt của giọng Nghệ An. Nhưng bạn có biết rằng, chính cái giọng nói “trầm và tình” ấy cũng đang thay đổi theo dòng chảy thời gian, với mỗi thế hệ lại mang một sắc thái riêng?

Từ “Nác Lã” Của Ông Bà…

Nói đến giọng Nghệ An xưa, người ta thường liên tưởng đến hình ảnh những người ông, người bà chân chất, mộc mạc với cách phát âm đặc trưng:

• “N” thay cho “L”: “Nã” (lạ), “nào” (lao), “núa” (lúa)
• “Tr” thay cho “Gi”: “Trời ơi” (giời ơi), “trăng” (giằng)
• Tăng âm điệu cuối câu: “Mần chi rứa?” (Làm gì vậy?), “Ăn cơm chưa?” (Đã ăn cơm chưa?)

Ví dụ: “Hôm ni trời nắng quá, đi mô ri mô cũng thấy mệt. Thôi nác nhà uống hớp nác lã cho mát rồi nghỉ trưa mi rứa?” (Hôm nay trời nắng quá, đi đâu cũng thấy mệt. Thôi về nhà uống hớp nước lọc cho mát rồi nghỉ trưa em nhỉ?)

Giọng nói ấy như rót mật vào tai người nghe, gần gũi, ấm áp, mang đậm dấu ấn của một thời kỳ khó khăn nhưng đầy tình nghĩa. Nó là minh chứng cho sự bảo tồn ngôn ngữ, là sợi dây kết nối giữa các thế hệ.

…Đến “Giọng Chiêng” Của Giới Trẻ

Thế hệ trẻ Nghệ An ngày nay, lớn lên trong thời đại hội nhập, tiếp xúc với nhiều vùng miền và ngôn ngữ khác. Điều này dẫn đến sự thay đổi rõ rệt trong cách phát âm của họ.

• Giảm thiểu sử dụng “N” thay “L”: Thay vì “núa”, giới trẻ ngày nay sử dụng “lúa” phổ biến hơn.
• “Gi” thay thế hoàn toàn “Tr”: “Giời ơi” thay cho “Trời ơi”, “giằng” thay cho “trăng”
• Âm điệu ít biến đổi, đều đều hơn: Cách nói nhanh, gọn, ít nhấn nhá, uốn lượn.

Ví dụ: “Hôm nay trời nắng ghê, đi đâu cũng thấy mệt. Thôi về nhà uống chai nước mát rồi nghỉ trưa đi mày ơi!”.

Sự thay đổi này được ví như “giọng chiêng”, vẫn giữ được âm hưởng đặc trưng của giọng Nghệ An nhưng đã pha trộn, biến tấu, hiện đại và năng động hơn.

Vì Sao Có Sự Khác Biệt?

Sự thay đổi giọng Nghệ An theo thế hệ là điều dễ hiểu và là một phần tất yếu của tiến trình phát triển ngôn ngữ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt này:

• Môi trường sống: Giới trẻ ngày nay sống trong môi trường năng động, tiếp xúc với nhiều vùng miền, nên dễ bị ảnh hưởng bởi ngôn ngữ bên ngoài.
• Giáo dục: Hệ thống giáo dục phổ cập, chú trọng dạy tiếng Việt chuẩn cũng góp phần làm giảm thiểu sự khác biệt vùng miền trong cách phát âm.
• Phương tiện truyền thông: Sự bùng nổ của internet, truyền hình, mạng xã hội… khiến giới trẻ tiếp xúc nhiều hơn với ngôn ngữ phổ thông.

Giữ Gìn “Hồn Cốt” Giọng Nói Xứ Nghệ

M dù có sự khác biệt giữa các thế hệ, nhưng giọng Nghệ An vẫn luôn mang một bản sắc riêng, khó có thể nhầm lẫn. Đó là sự chân chất, mộc mạc, tình cảm – những nét đẹp trong tâm hồn con người xứ Nghệ.

Để giữ gìn “hồn cốt” giọng nói quê hương, chúng ta cần:

• Tự hào và phát huy bản sắc ngôn ngữ địa phương.
• Lồng ghép việc dạy và học tiếng địa phương trong trường học và gia đình.
• Sử dụng linh hoạt cả tiếng địa phương và tiếng Việt phổ thông trong giao tiếp.

Bạn nghĩ sao về sự thay đổi này? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về giọng Nghệ An ở phần bình luận bên dưới nhé!